CHIRURGIA URAZOWA, ratownictwo

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

CHIRURGIA URAZOWA

Kręgosłup zbudowany jest z 32 – 33 kręgów, w tym:

Ø Odcinek szyjny – 7 kręgów

Ø Odcinek piersiowy – 12 kręgów

Ø Odcinek lędźwiowy – 5 kręgów

Ø Odcinek krzyżowy – 5 kręgów

Ø Kość ogonowa (guziczna) – 3-4 kręgi

ODCINEK SZYJNY

Wszystkie słowa określające kręgosłup szyjny mają przedrostek "naj": najważniejszy, najdelikatniejszy, najbardziej ruchomy, najbardziej narażony na mikrourazy i najbardziej wdzięczny, jeżeli chodzi o rehabilitację. To na nim spoczywa głowa ważąca 1/7 wagi ciała. Przez otwory w wyrostkach bocznych kręgów szyjnych przebiegają tętnice kręgowe unaczyniając tylną część mózgu.

Z tego odcinka pochodzi najwięcej różnorakich objawów, takich jak: bóle i zawroty głowy, szum w uszach, zaburzenia w widzeniu, mdłości, nudności, bóle i drętwota pasa barkowego oraz kończyn górnych, uczucie zimna, pieczenia w okolicach pasa barkowego, niedowłady kończyn górnych, zaniki mięśni, zespól bolesnego barku, kręcz szyi i wiele innych rzadziej się pojawiających. Powyższe objawy nie zawsze mają swe źródło w kręgosłupie, dlatego też należy je wykluczyć. Do tego celu służy odpowiednia aparatura diagnostyczna jak: EEG, Doppler, Tomograf, Rezonans itp.

Najczęściej spotykane przyczyny ww. objawów to: niestabilność, kręgozmyk. dyskopatia, urazy kręgosłupa (złamania, pęknięcia, podwichnięcia).

ODCINEK PIERSIOWY Wzmocniony żebrami, bardziej stabilny, ale również bardzo ważny.

Wzdłuż tego odcinka umiejscowione są zwoje międzykręgowe autonomicznego układu nerwowego. Układ ten odpowiedzialny jest za prawidłową pracę: narządów wewnętrznych. gruczołów dokrewnych i krążenia.

Dyskopatia w tym odc. jest zjawiskiem bardzo rzadkim. Natomiast często można spotkać skoliozy, pogłębienie kifozy, skoliokifozy, deformacje, kręgozmyki, wgłobienia kręgów itp. Powyższe zmiany mogą wywołać newralgię międzyżebrową. Są to bóle promieniujące wzdłuż przebiegu żeber tzw. bóle opasujące, uniemożliwiające swobodne oddychanie. Wieloletnie zmiany deformacyjne doprowadzić mogą do nieodwracalnych zmian w narządach wewnętrznych, czy też znacznego zmniejszenia pojemności płuc.

ODCINEK LĘDŹWIOWY Najbardziej obciążony i często przeciążony odc. kręgosłupa (nadwaga, siedzący tryb życia). Należy zwrócić uwagę na fakt, że u osobnika ważącego 70kg. nacisk na dolne kręgi lędźwiowe wynosi ponad 192kg. Człowiek został stworzony do ruchu, a nie do siedzenia. Jeszcze 30 lat temu nie było takiej ilości dyskopatii jak w chwili obecnej. Co gorsze przypadłość ta dotyka coraz młodszych ludzi. Zniesienie lordozy, skoliozy, kręgozmyki, osteoporoza i dyskopatie są najczęściej spotykanymi przyczynami dającymi dolegliwości z tego odcinka kręgosłupa. Zapalenie korzonków, lumbalgia, ischialgia, niedowłady a nawet porażenia w obrębie kończyn dolnych czy też nie trzymanie moczu to objawy ww. zmian.

ODCINEK KRZYŻOWY Zapalenie stawów biodrowo-krzyżowych, będące następstwem przeciążenia tych stawów, mogą wywołać podobne objawy jak z odc. lędźwiowego bez niedowładów i porażeń. Bóle najczęściej promieniują do pośladków, bioder i pachwin, ale też nie leczone mogą wywołać lumbalgię lub ischialgię. Najskuteczniejszym leczeniem jest podanie blokady w ok. tych stawów.

ODCINEK OGONOWY (GUZICZNY) Do podwichnięcia tej kości dochodzi najczęściej podczas upadku na pośladki. Impotencja, oziębłość płciowa, nadżerki, mięśniaki, bezpłodność, oraz problemy z prostatą to schorzenia towarzyszące tej przypadłości. Mobilizacja czyli nastawienie tej kości per rectum to jedyna metoda leczenia.

KLASYFIKACJE I SKALE STOSOWANE PRZY USZKODZENIACH KRĘGOSŁUPA

KLASYFIKACJA USZKODZEŃ RDZENIA KRĘGOWEGO – FRANKEL GRADE

A - bezwład kończyn
B - wyłącznie czucie zachowane poniżej poziomu urazu
C - częściowo zachowany ruch poniżej poziomu urazu
D - dobra czynność ruchowa (zachowana funkcja kończyny) poniżej poziomu urazu
E - stan prawidłowy (odruchy mogą być nieprawidłowe)

KLASYFIKACJA USZKODZEŃ RDZENIA ASIA IMPAIRMENT SCALE

A - całkowite uszkodzenie: brak czynności ruchowej i czuciowej w segmentach S4-S5.
B - niecałkowite uszkodzenie: brak czynności ruchowej, przy zachowanym czuciu poniżej poziomu uszkodzenia (obejmuje to także zakres segmentów S4-S5).
C - niecałkowite uszkodzenie: zachowany ruch poniżej uszkodzenia i siła kluczowych mięśni ma siłę poniżej 3 w skali Lovett'a.
D - niecałkowite uszkodzenie: zachowany ruch poniżej uszkodzenia i siła kluczowych mięśni ma siłę równą lub większą od 3 w skali Lovett'a.
E - Normal : pro widłowa czynność ruchowa i czuciowa

SKALA SIŁY MIĘŚNIOWEJ WEDŁUG LOVETT’A (MODYFIKACJA KENDALLA)

1 - wyłącznie skurcz mięśni (bez osiągnięcia ruchu) - skurcz może być tylko wyczuwalny
2 - ruch (pełen zakres) wyłącznie przy pełnym odciążeniu (bez siły grawitacji)
3 - siła pokonujący ciężar kończyny (pełen zakres ruchu)
4 - siła kończyny wystarczająca do pokonania dodatkowego oporu
5 - siła prawidłowa

KLASYFIKACJA FIELDING-HAWKINS NIESTABILNOŚCI C1 – C2

(PODWICHNIĘCIE ROTACYJNE)

· Typ I - bez przemieszczenia do przodu, ząb jest "osią" podwichnięcia · Typ II - przemieszczenia do przodu 3 do 5 mm, jeden wyrostek stawowy jest osią · Typ III - przemieszczenie do przodu > 5mm · Typ IV - przemieszczenie do tyłu

KLASYFIKACJA ANDERSON’A – D’ALONZO – ZŁAMANIE ZĘBA OBROTNIKA

· Typ I ( < 5% ) - skośne złamanie przez górną część zęba obrotnika. Jest to najprawdopodobniej złamanie awulsyjne więzadła szczytowego. Zazwyczaj stabilne. Niestabilność może wynikać z jednoczesnego uszkodzenia więzadeł skrzydłowych i/lub szczytowego. · Typ II ( > 60% ) - złamanie podstawy zęba przy trzonie C2 · Typ III ( 30% ) - linia złamania przechodzi także przez trzon obrotnika. Złamanie może przechodzić bocznie na powierzchnię stawową C1 i C2

KLASYFIKACJA EFFENDI’EGO (MODYFIKACJA LEVINE I EDWARDS’A) – ZŁAMANIA C2

· Typ I - ( 30% ) obustronne złamanie nasad z kręgozmykiem poniżej 3 mm bez zagięcia kątowego. Mechanizm - przeprost z współistniejącą siłą w osi długiej kręgosłupa. Złamanie stabilne ponieważ zachowana jest ciągłość krążka C2/C3, ALL i PLL. Często współistnieje ze złamaniem tylnego łuku C1 lub jego masywów bocznych, oraz złamanie zęba. · Typ II - ( 55% ) znaczące zagięcie kątowe z kręgozmykiem. Dwufazowy mechanizm - przeprost z współistniejącą siłą w osi długiej kręgosłupa, wtórnie zgięcie. Złamanie nasad z rozerwaniem ALL i PLL oraz uszkodzeniem krążka C2/C3 powoduje niestabilność tego typu. Często z kompresyjnym złamaniem C3. · Typ IIA - ( 5% ) znaczące zagięcie kątowe bez kręgozmyku. Mechanizm - zgięcie z dystrakcją. Złamanie z uszkodzeniem krążka C2/C3 i częściowym uszkodzeniem PLL. Złamanie niestabilne. · Typ III - ( 10% ) znaczne zagięcie kątowe ze znacznym kręgozmykiem C2. Mechanizm zgięciowy z równoczasową kompresją. Złamanie nasad C2, z uszkodzeniem krążka C2/C3 i obustronnym podwichnięciem na wyrostkach stawowych C2/C3. Złamanie niestabilne z ciężkimi powikłaniami neurologicznymi ze znaczną śmiertelnością.

KLASYFIKACJA ANSON – SPETZLER’A MALFORMACJI NACZYNIOWYCH RDZENIA KRĘGOWEGO (rok 1992)

· Typ 1: oponowa przetoka jednej tętnicy do krążenia żylnego kanału kręgowego.

· Typ 2: naczyniaki tworzące kłębowisko naczyń na ograniczonej długości rdzenia kręgowego, wyłącznie wewnatrzrdzeniowo.

· Typ 3: malformacja śródrdzeniowa "żywiona" przez wiele naczyń. Zmiana "młodzieńcza" z wieloma nieprawidłowymi naczyniami rozprzestrzeniającymi się wewnątrz- i zewnątrzrdzeniowo

· Typ 4: malformacja wewnątrzoponowa zewnątrzrdzeniowa (na powierzchni rdzenia)

SYSTEM PROGNOSTYCZNY TOKUHASHI OCENY PRZEDOPERACYJNEJ CHORYCH Z PRZERZUTAMI DO KRĘGOSŁUPA (MODYFIKACJA ENKAOUA)

Parametr

Stopień

Punkty

Skala Karnofsky Performance

80 - 100

50 - 70

10 - 40

ilość pozakręgosłupowych przerzutów do kości

1 - 2

3 i powyżej