CESARZ - R. Kapu ci ski, streszczeniagatunki
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
„CESARZ” – RYSZARD KAPUŚCIŃSKI
Halje Sellasje - otaczany przez rastafarian czcią pod prawdziwym nazwiskiem (Ras Tafari Makonen) - był cesarzem Etiopii w latach 1935 - 1974. Ryszard Kapuściński, mistrz polskiego reportażu, wytrawny dziennikarz, ale również pisarz, poeta i podróżnik podjął się trudnego zadania przedstwienia Etiopii z czasów jego panowania.
"Cesarz" ma cechy reportażu i powieści, ponieważ odpowiada faktom historycznym (swoją drogą jest to słabo znana historia, bo dotycząca kraju Trzeciego Świata) i zawiera w sobie kunszt literacki Kapuścińskiego. Został na stale wpisany w kanon polskiego reportażu.
Powieść składa się z opowieści naocznych świadków upadku monarchii absolutnej w Etiopii na drodze gwałtownej rewolucji. Nie chcą oni ujawinić swoich nazwisk ani nawet kontrastował z olbrzymią biedą i ciemnotą większości Etiopii. Utrzymywano służących do absurdalnych czynności i wyprawiano uczty, podczas gdy za drzwiami stał tłum żebraków. Mimo to, cały dwór dbał o podtrzymywanie mitu dobrego cesarza, rządzącego krajem sprawiedliwie i mądrze. Dzień cesarza był dokładnie rozplanowany. Zaczynał się od porannego spaceru i wysłuchiwania donosów siatek szpiegowskich rozpostartych w całym kraju, i trwał poprzez godzinę nominacji, gdy cesarz obdarzał i odbierał - stanowiska, zaszczyty i dobra, godzinę kasy, gdy dysponował budżetem państwa, godzinę sądu, gdy rozstrzygał spory. W ten sposób decydował o każdej najdrobniejszej sprawie w państwie. Wszyscy urzędnicy i służący byli całkowicie zdani na jego łaskę i niełaskę, stąd też najwyższą wartością w cesarstwie była lojalność wobec Pana. Cesarz nie pochwalał pisania i czytania, gdyż prowadziły one do myślenia, podczas gdy trudno byłoby rządzić zbyt inteligentnym narodem, zwłaszcza że była to monarchia absoloutna. Sam odznaczał się nieprzeciętną przenikliwością i doskonałą ) – książka o i dworze cesarskim za czasów monarchii konstytucyjnej oraz w momencie rewolucji. Sam autor przedstawiał ją bardziej jako fikcję literacką niż reportaż.
Pisarz nie ukazuje członków komunistycznej junty wojskowej, którzy obalili monarchię. Zamiast tego przedstawia relacje byłych członków dworskiej kamaryli, należących do cesarskiej świty (bez podawania jednak ich tożsamości, poza kilkoma wyjątkami). Kapuściński rekonstruuje obraz systemu oczyma ludzi pałacu. Ich beznamiętne relacje, naszpikowane pozornie nieważnymi szczegółami, składają się na wizerunek obalonego reżimu, będąc zarazem dowodami rzeczowymi, świadczącymi o jego zbrodniczości.
Reportaż stał się świadectwem przeszłości, a także zjadliwą (o odcieniu) na system. I to nie tylko na system obowiązujący w cesarstwie , ale w każdym kraju kierującym się podobnymi zasadami ustrojowymi.
Kapuściński przedstawia model reżimu autorytarnego, którego przykładem jest etiopski dwór i panujące na nim zasady nieczytelności kompetencji, niejawności decyzji, osobistego nadzoru Cesarza i jego boskiej nieomylności. Dopatrywano się w "Cesarzu" pamfletu na totalitaryzm oraz obrazu stosunków w krajach tzw. realnego . Zdaniem niektórych Kapuścińskiemu udało się uchwycić wewnętrzną logikę totalitaryzmu; jednak zdaniem innych dostarczył raczej propagandowego usprawiedliwienia dla przewrotu komunistycznego Czarnego Stalina, tj. , wspomaganego przez służby radzieckie, , bułgarskie i kubańskie.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]