CHRONOLOGIA EPOK,
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
CHRONOLOGIA
EPOK
EPOKA LITERACKA
RAMY CZASOWE
PRZEDSTAWICIELE
EPOKI
DZIEŁA
STAROŻYTNOŚĆ
Do końca V w .n. e
ARYSTOTELES
ur. 384 p.n.e. Stagira (Tracja), zm. 322 p.n.e., Chalkis na wyspie Eubei, filozof grecki, najwszechstronniejszy myśliciel i uczony starożytności; od miejsca urodzenia zwany często Stagirytą. W 367 wstąpił do , w której pozostawał 20 lat aż do śmierci Platona. Od 347 w Assos (Azja Mniejsza) i Mitylenie (Lesbos) prowadził dalsze badania naukowe. W 343 został powołany na nauczyciela Aleksandra III Wielkiego i pełnił tę funkcję aż do objęcia władzy przez ucznia. W 335 wrócił do Aten i założył własną szkołę (, ), w której przez 12 lat nauczał i kierował pracami uczniów. W 323 po śmierci Aleksandra III Wielkiego opuścił Ateny w obawie przed prześladowaniami ze strony ruchu antymacedońskiego i osiadł w Chalkis, gdzie w rok później zmarł.
,,Sztuka retoryki”
CYCERON
3 I 106, Arpinum (Lacjum), zm. 7 XII 43 r. p.n.e., Formianum k. Kajety, brat Cycerona Kwintusa, rzymski mówca, filozof i mąż stanu; konsul w 63 r., stłumił spisek Katyliny; mowy sądowe i polityczne, pisma retoryczne (Mówca); rozprawy filozoficzne, listy; w etyce, którą pojmował jako naukę o szczęściu, bliski stoicyzmowi, a w teorii poznania — umiarkowanemu sceptycyzmowi.
,,Przeciw Katylinie”,
,,Filipki”
,,Rozmowy tuskulańskie”
ŚREDNIOWIECZE
Początek epoki: 476 r. – zdobycie Rzymu przez germańskich żołnierzy Odoakra
Kres epoki: 1453 r. – zdobycie Konstantynopola, stolicy Bizancjum przez Turków.
BOCCACCIO GIOVANNI
Boccaccio [bokkạczczio] Giovanni , ur. 1313, Certaldo lub Florencja, zm. 21 XII 1375, Certaldo, pisarz włoski, humanista; twórca artystycznej prozy włoskiej; główne dzieło — Dekameron (zbiór 100 nowel opowiadanych w ciągu 10 dni przez grupę 10 osób, które schroniły się przed zarazą) wywarło wielki wpływ na literaturę europejską; ponadto autor powieści wierszem i prozą (Fiammetta), poezji.
,,Dekameraton”
RENESANS
XVI w.
BAROK
XVII w.
OŚWIECENIE
W Europie XVIII w.
W Polsce początek 1740 r.; zmierzch 1822 ukazanie się Ballad i romansów Adama Mickiewicza
KARPIŃSKI FRANCISZEK
ur. 4 X 1741, Hołosków (Pokucie), zm. 16 IX 1825, Chorowszczyzna (pow. wołkowyski), poeta; przedstawiciel sentymentalizmu („poeta serca”); sielanki, liryki miłosne, pieśni religijne,, elegie, wiersze patriotyczne, utwory dramatyczne, pamiętnik.
,,Weydź w serce twoie…”
,,Laura i Filon”
,,Bóg się rodzi”
,,Kiedy ranne…”
S
E
N
T
Y
M
E
N
T
A
L
I
Z
M
ROUSSEAU JEAN- JACQUES
ur. 28 VI 1712, Genewa, zm. 2 VII 1778, Ermenonville k. Paryża, francuski pisarz, filozof, teoretyk wychowania. Wybitny przedstawiciel oświecenia; początkowo współpracownik , następnie zerwał z encyklopedystami i postawił sobie zadanie obrony człowieka przed niszczącym wpływem cywilizacji;
,,Pochwała natury”
ROMANTYZM
1822(data wydania I tomu poezji Adama Mickiewicza) – 1863r.(powstanie styczniowe)
POZYTYWIZM
1864 - 1890
GUY DE MAUPASSANT
pisarz francuski, przedstawiciel nurtu zwanego naturalizmem, zasłynął jako autor około trzystu nowel zebranych w kilkunastu tomach. Utwory tego pisarza przedstawiały ironiczny i satyryczny obraz ówczesnego społeczeństwa. Obok elementów komizmu opowiadania de Maupassanta, zawierały pesymistyczną i naturalistyczną refleksję na temat ludzkiej kondycji, moralności i stosunków społecznych.
,,Naszyjnik”
N
A
T
U
R
A
L
I
Z
M
BALZAC HONORE DE
ur. 20 V 1799, Tours, zm. 18 VIII 1850, Paryż, pisarz francuski epoki romantyzmu; mistrz realizmu; Komedia ludzka — wielotomowy cykl powieściowy (m.in. Eugenia Grandet, Ojciec Goriot, Stracone złudzenia) obrazujący życie społeczne, polityczne i obyczajowe ówczesnej Francji; wysoka ranga artystyczna korespondencji (od 1833) z E. Hańską, którą poślubił 1850.
,,Ojciec Goriot”
FLAUBERT GUSTAVE
ur. 12 XII 1821, Rouen, zm. 8 V 1880, Croisset, pisarz francuski; wybitny przedstawiciel realizmu; krytyk moralności mieszczańskiej; powieści odznaczające się znakomitym stylem i wnikliwą analizą psychologiczną; nowele, korespondencja.
,,Pani Bovary”
,,Szkoła uczuć”
HENRYK SIENKIEWICZ
pseud. Litwos, ur. 5 V 1846, Wola Okrzejska (Podlasie), zm. 15 XI 1916, Vevey k. Lozanny, pisarz, publicysta, działacz społeczny. Od 1869 publicysta „Tygodnika Ilustrowanego”, „Przeglądu Tygodniowego”, „Gazety Polskiej”, 1874–78 współwydawca „Niwy”, 1882–87 redaktor „Słowa”; występował przeciw antypolskiej polityce rządu niemieckiego (inicjator i wydawca międzynarodowej ankiety Prusse et Pologne 1909); w okresie rewolucji 1905–07 zbliżył się do ND; po wybuchu I wojny światowej działał w Szwajcarii jako prezes Szwajcarskiego Komitetu Generalnego Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce; współzałożyciel , 1899–1900 prezes Warszawskiej Kasy Przezorności dla Literatów i Dziennikarzy; odbył m.in. podróże do USA 1876–78 (Listy z podróży do Ameryki 1878) i do Zanzibaru 1890–91 (Listy z Afryki 1892); 1900 uczczony jubileuszem 25-lecia twórczości, który przypadał 1897 (w darze od narodu otrzymał pałacyk w Oblęgorku pod Kielcami).
We wczesnej twórczości głównie nowelista, twórca najbardziej wyrazistych w literaturze epoki obrazów niedoli chłopa — osaczonego przez działających wspólnie dwór, plebanię i urzędników carskich (Szkice węglem 1880), zmuszonego do walki za cudzą sprawę (Bartek Zwycięzca 1882), marnującego talenty z braku warunków i możliwości edukacji (Janko Muzykant 1880), ginącego na obczyźnie w poszukiwaniu pracy (Za chlebem 1880) — oraz twórca obrazów niedoli wygnańczej i patriotycznej nostalgii (Latarnik 1882), a także ucisku zaborczej szkoły (...
[ Pobierz całość w formacie PDF ]